Toegangspoort en wachtgebouw Marineterrein uit 1983 van Benthem Crouwel

In januari 2016 gaat de huidige (blauwe) toegangspoort van Defensie aan de Kattenburgerstraat open voor het publiek om de nieuwe fietsroute over het Marineterrein een beter startpunt te geven. De poort en het wachtgebouw zijn een ontwerp van het architectenbureau Benthem Crouwel en werden voltooid in 1983. Oorspronkelijk stonden er twee masten achter de poort als steun voor de schuifdeuren. Maar na de bouw van een nieuw kantoor naast het oude werfgebouw zijn de schuifdeuren vervangen door in elkaar klappende deuren en verdwenen de masten. 

Vreemd genoeg heeft de gemeente Amsterdam de poort en het wachtgebouw in haar stedenbouwkundige analyse uit 2012 van gebouwen op het Marineterrein over het hoofd gezien. En dat terwijl het een mooi ontwerp is uit de vroege periode van het nu wereldwijd vermaarde architectenbureau Benthem Crouwel. Ze zijn tegenwoordig vooral bekend om hun ontwerp voor het Centraal Station Rotterdam en het nieuwe busstation op Amsterdam Centraal, maar hun bijdrage aan het Marineterrein heeft ondanks de utilitaire uitgangspunten wel degelijk een zekere schoonheid en verdient wat mij betreft een blijvende plaats in de komende ontwerpen voor het terrein.



De Nederlandse tekst bij de beschrijving van de poort en wachtgebouw in het projectoverzicht van Benthem Crouwel BCAD uit 2009:

Een wijziging van de verkeerscirculatie op het Marine Etablissement, de plek waar ooit de VOC-schepen werden gebouwd [red.: dit klopt niet. De VOC bouwde haar schepen op Oostenburg. Op Kattenburg werden de schepen van de Admiraliteit gebouwd], maakt in 1982 verplaatsing van de hoofdtoegang noodzakelijk. De nieuwe toegangspoort, inclusief nieuw wachtgebouw, wordt verplaatst naar het verlengde van de nieuwe hoofdweg aan de oostkant van het gebouw. 
Het Marine Etablissement, sinds 1915 door de Koninklijke Marine gebruikt als opleidings- en informatiecentrum en opslagplaats, wordt aan de Kattenburgerstraat afgesloten door een 200 meter lange en circa 4 meter hoge muur en dichte randbebouwing. De muur en het grootste gedeelte van de bebouwing, het 165 meter lange zeventiende-eeuwse Voorwerfgebouw, zijn beschermd monument. Uitgangspunt bij het ontwerp van zowel toegangspoort als wachtgebouw is het behouden en versterken van het karakteristieke beeld van de muur en het Voorwerfgebouw, waar oorspronkelijk de ambachtslieden werden gehuisvest.

In vormgeving en materiaalkeuze is bewust gestreefd naar een contrast tussen bestaande en nieuwe bebouwing. Uit de bestaande muur is een gat van 12 meter gezaagd, de constructie van de nieuwe toegangspoort is los van de muur gehouden. Om tegen de massieve, ruwe muur een lichte, slanke constructie mogelijk te maken, is de geperforeerde looprail van de deuren met trekstangen verbonden aan zich naar boven verjongende, stalen masten, waaraan tevens de noodzakelijke verlichting en beveiligingsinstallaties zijn gemonteerd. De masten van de poort verwijzen naar de schepen die hier ooit op de werf werden gebouwd. De opzet van het wachtgebouw - gesloten gevels aan de zijkanten en de achterzijde en een doorzichtige, gladde strook aan de voorzijde - versterkt de functie van het gebouw: ingang en controle.




Reacties