Omdat de informatiekrant over de bouwplannen voor het Marineterrein (gepubliceerd op 27 november 2020) enkel in pdf-formaat online is gezet en dit erg lastig te lezen is op mobiel of tablet heb ik de platte tekst met afzonderlijke afbeeldingen hieronder gezet. De verhalen over de huidige huurders op het terrein heb ik weggelaten. Kijk daarvoor op marineterrein.nl of lees de artikelen op deze website.
Beste buurtgenoot,
Via deze krant informeert de gemeente u
over de ontwikkeling van de plannen voor het
Marineterrein, en hoe u over deze ontwikkeling
kunt meepraten. Laat weten wat u vindt van de
ideeën die er nu zijn en van het stedenbouwkundig raamwerk. Vertel wat ú belangrijk vindt
voor de toekomst van het Marineterrein!
Het Marineterrein heeft een rijke geschiedenis, maar
is als terrein van Defensie eeuwenlang een gesloten
gebied geweest. Vanaf 2015 is het terrein langzamerhand opengesteld. Inmiddels ontdekken steeds
meer Amsterdammers het gebied om te wandelen,
te werken, te leren, te zwemmen of te recreëren.
De komst van innovatieve bedrijven en instellingen
hebben het terrein een nieuw gezicht gegeven.
Geleidelijk transformeert het van een gesloten,
onbekend gebied naar een open, stedelijk deel van
de stad waar innovatie hoog in het vaandel staat en
geleerd, gewerkt en gewoond gaat worden.
Nieuwe afspraken
In 2019 heeft Defensie besloten om met een
kazerne op het Marineterrein te blijven. In 2020
zijn tussen Rijk en gemeente nieuwe afspraken
gemaakt over de toekomstige ontwikkeling van
het terrein, inclusief een compacte nieuwe kazerne.
De kazerne krijgt een groot sportveld, waar –
buiten defensie-uren – straks ook Amsterdammers
gebruik van mogen maken. De defensiefuncties
zitten nu nog verspreid over het terrein. Zodra
ze zijn verhuisd naar de nieuwe kazerne, komt er
geleidelijk steeds meer ruimte vrij om te ontwikkelen. De verwachting is dat de nieuwbouw op
z’n vroegst in 2026 kan beginnen.
Als kader voor de nieuwe ontwikkelingen stelt
de gemeente samen met het Rijk een projectnota
op. Belangrijk onderdeel van de projectnota is de
nota van uitgangspunten: hierin staan de uitgangspunten voor de toekomstige inrichting en het
gebruik van het terrein op hoofdlijnen. Daarover
gaan we graag met u in gesprek.
Pagina 2
Van verborgen
stad naar poort
naar de toekomst
De geschiedenis van het Marineterrein
gaat terug tot de Gouden Eeuw. Toen
werd het gebied aangelegd samen
met de haveneilanden Kattenburg,
Wittenburg en Oostenburg. Het
terrein kreeg zijn huidige vorm in de
jaren zestig, toen het dok grotendeels
gedempt werd voor de aanleg van
de IJ-tunnel. Het terrein is sindsdien
bekend onder de naam ‘Marine-Etablissement’.
Door de defensiefunctie was het Marineterrein
decennialang grotendeels een voor burgers verboden
gebied. Enkele jaren geleden gaf Defensie aan haar
activiteiten te gaan concentreren op een kleiner deel
van het terrein. Daarmee zou een groot deel ter
beschikking komen voor stedelijke herontwikkeling.
Het gebied opende voorzichtig de poorten, het terrein
werd steeds verder opengesteld. Nu weet een groeiend aantal Amsterdammers het gebied te vinden.
Wandelen, zwemmen, werken, leren, uit eten of een
terrasje pakken – het kan er allemaal.
Bedenken, testen, toepassen
Sinds de openstelling van het terrein in 2015 zijn zo’n
dertig organisaties tijdelijk in bestaande gebouwen op
het terrein gehuisvest. Ze houden zich bezig met
talentontwikkeling, kennisdelen, technologie en
duurzame innovatie in de stad. Er wordt gewerkt aan
tientallen projecten voor een leefbare, duurzame stad.
Voorbeelden hiervan zijn de ‘druktemeter’ en het
slimme kunstgrasveld, dat door een wateropvangsysteem onder de grasmat sporters en de omgeving kan
verkoelen. Bij het project SummerCamp leren jongeren
uit de omgeving over technologie en innovatie.
Meer weten over tijdelijke programmering? Kijk op
www.marineterrein.nl
Pagina 3
Een buitenkans
Het vrijkomen van het Marineterrein is een buitenkans. In het druk
gebruikte Amsterdamse centrum, waar iedere meter telt, komt
bijna 13 hectare ruimte beschikbaar op een terrein met een unieke
geschiedenis. Zo’n kans schept ook verplichtingen. Het Marineterrein
moet straks een waardevolle toevoeging voor de stad zijn. Tegelijkertijd moeten de kwaliteiten die nu al zo belangrijk zijn, zoals het groen
en de cultuurhistorische aspecten, behouden blijven.
Op weg naar de stad van morgen
Het Marineterrein heeft een zeer centrale ligging in
de stad, op loopafstand van het Centraal Station.
De bijzondere maritieme geschiedenis, het groene
karakter en het weidse uitzicht over het water van het
Oosterdok, maken het tot een heel bijzondere plek.
Iedereen is het erover eens dat deze unieke plek geen
doorsnee woonwijk of kantorengebied moet worden.
Met het vaststellen van de principenota is daarom
besloten dat het Marineterrein ontwikkeld wordt tot
een ‘stedelijk innovatiegebied’: een plek waar innovaties niet alleen worden bedacht, maar ook worden
getest en toegepast. Een plek waar men leert, woont
en werkt en waar ontmoeting en interactie centraal
staan. Een gebied dat verbonden is met de stad als
geheel en met de buurt in het bijzonder.
Ongeveer een vierde deel, in het noordoosten van
het gebied, blijft van Defensie. Voor het eerst in de
geschiedenis ligt niet alles achter gesloten hekken:
het sportveld van Defensie – tevens helikopterplaats
– kan straks ook gebruikt worden door Amsterdammers
en ligt in de openbare ruimte. De rest van het terrein
wordt ontwikkeld tot een stedelijk leer-, werk- en
woongebied, met als toegevoegde waarden het groen
en het omringende water.
Pagina 4 en 5
Een blik op de toekomst
De wereld verandert steeds sneller, en daarmee ook de behoeften
en uitdagingen waar we voor staan. De ontwikkeling van het
Marineterrein wil kunnen inspelen op deze veranderingen. Daarom is
gekozen voor een stedenbouwkundig raamwerk en geen uitgewerkt
plan. Het raamwerk geeft een indruk hoe – na een stapsgewijze
ontwikkeling – de toekomstige inrichting eruit zou kunnen zien.
Waar kan bijvoorbeeld bebouwing komen? In welke dichtheid wordt er gebouwd
en hoe wordt het Marineterrein verbonden met de omgeving?
Het stedenbouwkundig raamwerk op deze pagina’s is geen definitief plan. De
beelden zijn bedoeld om de uitgangspunten te visualiseren en kunnen dus nog
wijzigen. Wat wél vaststaat, kunt u lezen op pagina 8 en 9. Op pagina 10 vindt u de
onderwerpen die nog niet vaststaan en waarover we graag uw mening willen horen.
De tekst gaat door onder de afbeeldingen.
Pagina 6
Marineterrein: wat blijft hetzelfde en wat kan er veranderen?
Door de herontwikkeling van het Marineterrein zal het gebied flink veranderen.
Maar een aantal karakteristieke onderdelen, die nu erg gewaardeerd worden en
belangrijk zijn voor de identiteit van het gebied, blijven behouden. Deze pagina’s
laten zien wat er qua groen en bebouwing behouden blijft en wat er mogelijk
kan veranderen.
Wat blijft behouden:
• Het groene park aan de Voorwerf (direct achter de
poort) blijft onbebouwd, en vormt straks samen met
de binnenhaven en de zuidwestkade een stedelijk
park.
• Bestaande monumentale en/of karakteristieke
gebouwen of bouwwerken worden zoveel mogelijk
behouden en hergebruikt.
• Aanwezige, beeldbepalende bomen en boomgroepen
worden zoveel mogelijk behouden.
• De muur tussen het Marineterrein en de Kattenburgerstraat is een bijzonder historisch element en blijft
behouden. Mits de erfgoedwaarde ervan wordt
gerespecteerd, zin aanpassingen mogelijk, zoals het
heropenen van tussentijds dichtgemetselde delen.
Wat kan er veranderen:
• Voor het realiseren van het innovatiegebied is meer
ruimte voor de gewenste functies nodig, en dus wordt
er bebouwing toegevoegd.
• De tijdelijke brug over de Dijksgracht wordt indien
nodig aangepast om permanent te worden.
• In het stedenbouwkundig raamwerk is 70% van het
gebied onbebouwd en 30% bebouwd.
• Door de nieuwe bebouwingsblokken ontstaan er
straten. Deze opzet van het gebied past bi een
centraal stedelijke buurt.
• Er komen meer functies; een mix van: leren, werken,
wonen en voorzieningen.
• Er komt een nieuwe kazerne aan de noordoostzijde
van het terrein.
• Het sportveld van Defensie verplaatst naar een andere
locatie en zal, buiten de uren van Defensie, gebruikt
kunnen worden door Amsterdammers.
• Het Marineterrein wordt autovrij, exclusief het
kazernegebied en de toegang naar een toekomstige
parkeergarage.
• De bebouwing staat van de kades af. Zo is het
mogelijk om een rondje Marineterrein te maken.
• De bouwhoogte varieert van ca. 15-30 meter, met
een paar hoogteaccenten tot maximaal 40-50 meter.
• Het Marineterrein krijgt voor een betere bereikbaarheid een extra fiets- en voetgangersbrug naar de
IJtunnel/NEMO-landtong. De route verbindt de
Oostelijke Eilanden met het Oosterdok
• Kades worden grotendeels openbaar toegankelijk.
De tekst gaat door onder de afbeeldingen.
Pagina 7
De tekst gaat door onder de afbeeldingen.
Pagina 8
Waar staan we nu?
Voor het opstellen van de nota van uitgangspunten van het Marineterrein gaan
we met u in gesprek. In het verleden is al een aantal besluiten genomen over de
toekomst van het Marineterrein. Daarnaast zijn er al veel gesprekken gevoerd
met geïnteresseerden, omwonenden, ondernemers en belanghebbenden.
We beginnen dus niet vanaf nul. Maar wat heeft de eerste consultatieronde
opgeleverd en waarover willen we nog met u in gesprek? Een overzicht.
Wat heeft u ons eerder verteld?
In 2017 is er een brede informatie- en consultatieronde voor het Marineterrein georganiseerd. Het
gebied was toen net opengesteld en voor veel
mensen was het een eerste kennismaking met het
terrein. Daarnaast hebben de afgelopen jaren ook
gesprekken met de buurt plaatsgevonden. Dit
leverde de volgende belangrijke aandachtspunten
op voor het stedenbouwkundig raamwerk:
• Marineterrein Amsterdam moet bijzonder blijven
(groen, geborgen, maritiem, innovatief).
• Hoogbouw met mate en geen aaneengesloten wand
bebouwing aan de noordzijde (Dijksgracht).
• Duurzaamheid moet leidend zin bi de ontwikkeling.
• Autovrij is een goed idee, maar let op parkeren in de
omgeving.
• Voorkeur voor een mix van functies.
• Geen eiland op een eiland: maak verbinding met de
buurt, zowel ruimtelijk als met de toekomstige
functies.
• De ontwikkeling van het Marineterrein moet ook winst
opleveren voor de bestaande buurten door betaalbare huisvesting, voorzieningen, werkgelegenheid
voor de hele wik en groenvoorzieningen
die bijdragen aan de biodiversiteit en sport- en
recreatiemogelijkheden.
Het volledige verslag van de informatie en consultatieronde in 2017 vindt u op: amsterdam.nl/marineterrein
Wat staat er al vast?
Met het vaststellen van het Strategiebesluit (2013)
en het Principebesluit (2017) is een aantal zaken
besloten. Dit zijn de belangrijkste uitgangspunten:
Identiteit
• Het Marineterrein zal de identiteit, gebaseerd op een
400-jarige maritieme geschiedenis, vasthouden en
uitwerken.*
• Het Marineterrein wordt één van de innovatieve
werkplekken van Amsterdam. Doel is de realisatie van
een toekomstbestendige centrumwijk, met gebouwen
die makkelijk zin aan te passen aan veranderende
behoeftes.**
Openbare ruimte
• De kades en de open ruimte op het terrein worden
ontwikkeld tot belangrijke ontmoetingsplekken.*
• Ten minste 50% van het gebied blijft onbebouwd.**
• Openbare ruimte wordt vrij toegankelijk en waar
mogelijk gecombineerd met sport.**
• Programma (leren, werken, wonen).
In het gebied komt een mix aan leer-, werk- en
woonfuncties. Het toekomstige programma biedt
ruimte voor ontmoeting, onderwijs en culturele
voorzieningen, kleine en middelgrote bedrijven,
startende bedrijven (start ups) en groeiende
bedrijven (scale ups), wonen en maatschappelijke
voorzieningen.**
Bereikbaarheid
• Twee definitieve brugverbindingen over Oosterdok en
Dijksgracht, tevens ter verbetering van de voeten fietsverbindingen met het Oostelijk Havengebied
en het centrum.**
• Het Marineterrein wordt een autovrij gebied.**
Ga naar amsterdam.nl/marineterrein voor meer
informatie over de proceshistorie van het
Marineterrein.
* Strategiebesluit augustus 2013
** Principebesluit juli 2017
Klankbordgroep
Speciaal voor de buurtgesprekken is een klankbordgroep opgericht. Deze bestaat uit twaalf
betrokken bewoners en ondernemers uit de
omringende buurten van het Marineterrein. De
klankbordgroep adviseert de gemeente hoe de
buurt het beste bereikt kan worden voor een
gesprek over de toekomst van het terrein.
Een vijftal leden van de klankbordgroep vertelt
over hun motivatie en betrokkenheid bij de buurt.
Michael van Bergen
‘Mede door de kwaliteiten van
het Marineterrein zijn mijn gezin
en ik erg begaan met onze buurt.
Mijn achtergrond als architect wil
ik inzetten om de ruimtelijke
behoeftes van onze buurt een toekomstige plek
te kunnen geven op dit bijzondere terrein.’
Jeroen Verhulst
‘Sinds de jaren negentig ben ik
bezig met ideeën voor het
Marineterrein vanuit het
Eilandenoverleg en het Platform
Kattenburg-Marineterrein. Op
www.buurtorganisatie1018.nl publiceer ik al het
nieuws over het Marineterrein. Ik wil eraan
bijdragen dat de invloed van bewoners goed
wordt verankerd in het participatieproces.’
Piet Boogert
‘Ik voel me betrokken bij het
Marineterrrein als locatie waar
creativiteit en innovatie een
belangrijke rol spelen. Eerder
heb ik die rol vervuld als bestuurder van de Stichting Tolhuistuin en op het
ogenblik nog als directeur van het Lloyd Hotel.’
Siep de Haan
‘Als bewoner van de Piet
Heinkade kijk ik vanaf 25 meter
hoogte naar het Marineterrein.
Dit geeft ons een uniek perspectief op het gebied. Ik vind het
daarom belangrijk dat de bewoners van de
Piet Heinkade, de Dijksgracht maar zeker ook
de andere omliggende buurten, goed betrokken
worden bij de ontwikkelingen op het Marineterrein.’
Mirjam Vosmeer
‘Ik herinner mij nog de verrassing toen het terrein eindelijk
werd opengesteld. Vanuit mijn
werk als onderzoeker voor de
Hogeschool van Amsterdam heb ik
samengewerkt met innovatieve bedrijven en
organisaties op het Marineterrein. Ik hoop dat ik
eraan kan bijdragen dat het terrein voor zoveel
mogelijk mensen een fijne plek blijft om hun
vrije tijd door te brengen.’
De tekst gaat door onder de afbeelding.
Pagina 10
Waarover gaan we in gesprek?
De mensen uit de omgeving van het Marineterrein zijn ontzettend belangrijk
voor de ontwikkeling van het innovatiegebied. De ontwikkeling van het
Marineterrein kan ook een toegevoegde waarde zijn voor uw omgeving: het
gedeelde sportveld van Defensie is daar een goed voorbeeld van. Laat weten
wat u belangrijk vindt voor de toekomst van het Marineterrein en geef uw
reactie op het stedenbouwkundig raamwerk.
Tijdens de buurtgesprekken worden de volgende onderwerpen behandeld:
Stedenbouwkundig
raamwerk
Om van het Marineterrein een
gemengd en aantrekkelijk innovatiegebied te maken met een mix
aan functies, wordt er bebouwing
toegevoegd. Daarnaast is het ook belangrijk dat er
voldoende (openbaar) groen aanwezig is. Om dit te
kunnen combineren, is het onvermijdelijk dat er hogere
bebouwing wordt gerealiseerd. In het gesprek horen
wij graag van wat u vindt van het stedenbouwkundig
raamwerk en de voorgestelde bouwhoogtes.
Behoud groene
karakter
Het Marineterrein wordt nu door
veel bezoekers gewaardeerd om
zijn groene karakter. Om dat
groene karakter te behouden en
te versterken, blijft veel groen openbaar toegankelijk
en is er een park langs het Oosterdok ingepland.
Wat vindt u van de ideeën? En welke wensen heeft u?
Woonconcepten,
woonvormen
en doelgroepen
In de eerdere consultatieronde
heeft de buurt aangegeven veel
waarde te hechten aan betaalbare woningen. Maar hoe kan het wonen deel uitmaken
van het innovatieve karakter van het gebied?
De ontwikkeling van woningen op het Marineterrein
biedt bijvoorbeeld de kansen voor nieuwe woonvormen. De vraag is welke woonvormen hier passen
en voor welke doelgroep(en) er woningen moeten
komen.
(Sport)voorzieningen
Wat voor (sport)voorzieningen
vinden de deelnemers passend
bij het Marineterrein en waar
heeft de buurt behoefte aan?
Verschillende
gebruikers
Op het Marineterrein leren,
werken en wonen mensen
straks naast elkaar. Ook
Defensie is en blijft een belangrijke speler op het Marineterrein. Hoe kunnen
deze verschillende doelgroepen straks gezamenlijk
gebruik maken van het gebied? Wat is er nodig
om interactie tussen de doelgroepen te krijgen?
En hoe kunnen kennis en ervaring van buurtbewoners
het beste worden ingezet?
Bereikbaarheid fietsers
en voetgangers
Welke fiets- en wandelroutes
worden nu veel gebruikt, welke
verbindingen zijn gewenst en wat
zijn mogelijke obstakels in de
verbinding met de omgeving? Het
Marineterrein krijgt een extra fiets-en loopbrug naar
de IJtunnel/NEMO-landtong. Hoe kan de buurt hier
het beste op aansluiten?
Gebruik van de
openbare ruimte
Een groot deel van het terrein
blijft onbebouwd, in het stedenbouwkundig raamwerk is dit 70%
van het terrein. Deze ruimte biedt
de mogelijkheid voor ontmoeting, ontspanning en
recreatie. Welke wensen heeft u voor de inrichting van
het onbebouwde gebied?
Autovrij Marineterrein
Het Marineterrein wordt een
autovrij gebied. Dit mag echter
niet zorgen voor overlast in de
omliggende buurten. Hoe kan die
overlast worden voorkomen?
Bedrijven en instellingen
Tijdens de vorige consultatieronde
bleek dat de combinatie van
onderwijs, wetenschap en bedrijfsleven, die samenwerken aan
innovaties en deze ook uitproberen
en praktisch toepassen, aanspreekt. De behoefte ontstond om dit te concretiseren. Inmiddels is de community
op het Marineterrein met een aantal nieuwe bedrijven en
instellingen gegroeid. Tijdens de consultatie horen wij
graag welke bedrijven binnen het thema kennis en
innovatie op het Marineterrein passen en hoe dit mogelijk
van meerwaarde kan zijn voor de omliggende buurten.
Duurzaamheid
De ontwikkelingen op het gebied
van duurzaamheid gaan razendsnel. Wat tijdens de eerste
consultatieronde in 2017 nog
toekomstmuziek was, is in 2020 al
bijna standaard. Welke kansen ziet u voor het verduurzamen van de buurten in relatie tot de ontwikkeling
van het Marineterrein?
Pagina 12
‘Marineterrein moet mooie mix worden’
Sinds oktober 2019 is Victor Everhardt
verantwoordelijk wethouder voor het
Marineterrein. In de commandantswoning
onderstreept hij nog eens het belang van
de consultatie, ofwel de gesprekken met
de buurt.
Waarom een consultatie?
“Omdat het zo’n belangrijke plek is voor de stad.
Je kan hier zoveel verschillende dingen laten landen.
Dat is voor een deel al gebeurd, qua innovatie. Maar
er is nog genoeg te bedenken, en voor die ideeën
raadplegen we graag de buurt. Wat ik belangrijk vind,
dat iedereen die aan de consultatie deelneemt, zich
ook gehoord voelt. Door in dialoog te gaan ontstaat
er beter wederzijds begrip. Dat kan gaan over ideeën,
maar ook over waarom bepaalde keuzes worden
gemaakt. Dan pas krijg je een gedragen plan waar
iedereen zich in herkent, ook al wordt er soms niet
gekozen voor jouw idee.”
In 2017 was er al een consultatie; waarom nu weer?
“Omdat de situatie sinds 2017 is veranderd. De kazerne
blijft, maar in compactere vorm. We zijn er met Defensie
uit en nu gaan we naar de volgende fase. Wat ik heel
positief vind, is dat het sportveld niet binnen de muren van de kazerne komt, zodat Amsterdammers er ook
kunnen sporten. Tijdens deze consultatie gaan we
kijken hoe we dat op een goede manier kunnen doen.
Een andere reden is dat de tijd voortschrijdt. We gaan
nu van ruimte bieden aan nieuwe ontwikkelingen naar
het echte herontwikkelen van dit gebied. De afgelopen
jaren hebben we veel ervaring opgedaan. Er zijn allerlei
mooie ontwikkelingen op het terrein ontstaan. Die
kunnen een goede basis zijn om verder uit te werken,
maar je moet ze wel bespreken. Dat kan allemaal in
deze tweede consultatieronde.”
Waar moet het accent op komen te liggen?
“Dat we hier een prettig leer-, woon- en werkklimaat
krijgen. Kijken wat daarvoor nodig is. Dit is echt een
gebied waar de mix een goede kans heeft! Dat kun je
op verschillende manieren invullen. We hebben Codam
en andere innovatiepartijen in dit gebied. Interessant om te kijken wat we kunnen doorzetten en hoe je
daarvoor de omgeving gaat inrichten.
Innovatie kan mensen inspireren die nu aan de zijkant
van de arbeidsmarkt staan, of iets nieuws willen. Zeker
nu met corona is nieuwe werkgelegenheid hard nodig,
ook in het centrum. Het zou een toegevoegde waarde
zijn voor de metropoolregio Amsterdam, om op
wereldschaal mee te kunnen doen aan nieuwe innovatieve ontwikkelingen. Daar moet je ruimte voor bieden,
maar altijd wel gecombineerd. Ik heb weinig vertrouwen in een monomane ontwikkeling van: hier werken,
daar wonen. Dat is veel te kwetsbaar. Het is deze
consultatie dus zaak dat we een goede mix vinden voor
die combinatie, en wonen wordt daar een belangrijk
onderdeel van. Dus het is niet ‘of of’ maar ‘en en’. Welke
keuzes mensen in die mix willen maken, staat volledig
open – laat het maar gebeuren. We gaan het zien.”
Reacties
Een reactie posten